Làng Kiều Mộc xưa thuộc Tổng Mộc Hoàn; nay thuộc xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, Hà Nội. Nơi đây có đặc sản xôi cốm xứ Đoài nổi tiếng. Xôi cốm Kiều Mộc là đặc sản dùng để biếu người lớn tuổi, người thân trong gia đình; thể hiện tình yêu thơm thảo và tinh tế của người Kiều Mộc. Mùi thơm của gạo nếp non hòa quyện cùng với vị gừng và hương lá nếp tạo nên một một mùi hương quyến rũ đặc trưng của xôi cốm Kiều Mộc. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về đặc sản này của làng Kiều Mộc trong bài viết bên dưới nhé.
Xôi cốm Kiều Mộc – Nét ẩm thực lâu đời
Nếu nhắc đến cốm thì có rất nhiều món ăn lấy cốm là nguyên liệu chính như chè cốm, chả cốm,… Nhưng nếu bạn chưa thưởng thức xôi cốm thì vẫn chua cảm nhận được hương vị dịu nhẹ hòa quyện cùng cốm; màu sắc đẹp mắt, tinh tế. Xôi cốm không được làm hay bán phổ biến như xôi vò, xôi ngô. Nhưng kỉ niệm mà nó để lại trong tâm trí con người lại không hề ít. Xe hàng rong bán xôi cốm vào những ngày mùa cốm, thời tiết se se lạnh vì chớm thu. Chắc chắn ai đã từng thưởng thức xôi cốm ở Hà Nội thì hương vị này sẽ trở thành điều khó quên: xôi cốm ngọt dịu nhẹ, đậu xanh bùi quyện trong những sợi dừa tươi.
Xôi cốm gắn liền với tên tuổi của làng Kiều Mộc
Hà Nội không chỉ nổi tiếng với đặc sản cốm làng Vòng hay cốm Mễ Trì; mà còn được biết đến với các món ngon dân dã chế biến từ cốm như bánh cốm, chả cốm, chè cốm… Nhưng có lẽ, không nhiều người biết đến món xôi cốm gắn liền với tên tuổi của làng Kiều Mộc (xã Cổ Đô, huyện Ba Vì). Với cách làm không giống bất cứ nơi nào khác; xôi cốm ở nơi đây khiến người ta chỉ một lần thưởng thức sẽ nhớ mãi.
Xôi cốm thường được người dân làng Kiều Mộc làm để dâng cúng vị Thành hoàng Hải Tề Tối Linh Đại vương; con út của Lạc Long Quân và Âu Cơ vào mỗi dịp đầu thu. Tương truyền, ngài là vị thần luôn che chở và phù hộ cho người dân được bình an, mùa màng bội thu. Không chỉ vậy, xôi cốm cũng là đặc sản mà người Kiều Mộc thường làm để biếu ông bà, cha mẹ và những người quan trọng. Đây là một trong những phong tục truyền thống mà dân làng Kiều Mộc đã gìn giữ bao đời.
Xôi cốm được chế biến qua nhiều công đoạn
Nguyên liệu để làm xôi cốm là giống nếp cái hoa vàng còn non. Nhưng thân căng mẩy bởi “ngậm” sữa. Để chọn được loại ngon nhất, người ta phải chọn đúng thời điểm. Rồi cẩn thận cắt từng bông, bó lại mang về. Khi tuốt, người ta dùng một cái bát úp lên thân cây lúa; chuốt nhẹ nhàng cho hạt rời ra mà không bị dập nát. Sau đó, người ta đem luộc chín, phơi khô rồi cho vào cối giã để tách vỏ. Thành phẩm là mẻ gạo màu xanh ngà, hạt dài, dẹt, dậy hương thơm ngọt của sữa gạo.
Với làng Vòng hay Mễ Trì, khi đến công đoạn này; người ta sẽ rang, giã nhiều lần nữa để ra những mẻ cốm ngon. Còn người dân làng Kiều Mộc lại tiếp tục ngâm gạo trong nước ấm khoảng 30 phút; rồi vớt ra rá cho ráo nước. Sau đó, người ta giã hỗn hợp gồm củ gừng, lá gừng và lá nếp; pha với nước và ngâm gạo vào khoảng 1 – 2 giờ. Khi gạo lên màu mới bắc lên bếp để đồ thành xôi.
Xôi cốm Kiều Mộc sau khi hoàn thành sẽ có màu xanh non. Thoang thoảng vị ngọt của sữa non từ gạo và hương thơm dịu mát của gừng, hương ngầy ngậy của lá nếp… Xôi cốm không thêm đậu xanh đồ chín, hạt sen hay đường như các nơi khác, mà tôn trọng hương vị nguyên bản của cốm cùng các loại thảo mộc. Chính hương vị mộc mạc ấy đã làm nên sự khác biệt cho đặc sản xôi cốm của làng Kiều Mộc.
