Chính từ sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng hóa sản phẩm nuôi trồng thủy sản, cùng với đó, những diễn biến phức tạp của khí hậu, thời tiết, môi trường nước bị ô nhiễm ở nhiều nơi đã làm phát sinh dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản. Có nơi dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản đã đến mức cao, gây thiệt hại nhiều cho các chủ hộ nuôi. Vì vậy, công tác phòng chống dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản phải được coi trọng và có những giải pháp tích cực, coi phòng bệnh là chính.
Một số tác nhân gây dịch bệnh cho động vật thủy sản
Môi trường sống: Là biểu hiện của chất lượng nước, trong đó quyết định bởi nhiều yếu tố. Như nhiệt độ, oxy hoà tan, pH, các khí CO2, NH3, H2S,…và các kim loại nặng. Từng loài cá khác nhau có khả năng thích ứng với các yếu tố môi trường ở mức độ khác nhau.
Mầm bệnh: Là các yếu tố hữu sinh làm cho động vật thuỷ sản nhiễm bệnh. Gọi chung là tác nhân gây bệnh. Tác nhân gây bệnh được chia thành một số nhóm:
- Nhóm tác nhân gây bệnh truyền nhiễm: Virus, vi khuẩn, nấm…
- Nhóm tác nhân gây bệnh ký sinh: Giun, sán, giáp xác…
- Nhóm địch hại: Côn trùng, cá dữ…
Phòng chống dịch bệnh trong giai đoạn giao mùa
Trong nuôi trồng thủy sản, thì giai đoạn chuyển giao mùa rất quan trọng. Đây chính là thời điểm thuận lợi cho mầm bệnh trên cá phát triển rất nhanh. Chủ yếu là các bệnh về ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn… Để giúp cá sinh trưởng và phát triển tốt trong giai đoạn này thì bà con cần thực hiện một số biện pháp sau:
Phòng bệnh đối với nguồn nước
- Định kỳ 2 lần/tháng dùng vôi hòa với nước tạt đều xuống ao nuôi để khử trùng và diệt mầm bệnh trong nước ao. Liều lượng là từ 1 – 2kg/100m2.
- Theo dõi diễn biến thời tiết, mầu nước, độ PH ( 7,0 – 8,5 ) của nước để kịp thời điều chỉnh.
- Sử dụng chế phẩm EM gốc pha chế thành EM5 dùng xử lý đáy ao với liều lượng là 5L EM5/1000m2, định kỳ 2lần/tháng.
Khi môi trường nước ao nuôi bị ô nhiễm hay có những biến đổi bất thường là do một số nguyên nhân như: tảo tàn; chất hữu cơ trong ao nhiều giúp tảo phát triển mạnh. Tảo độc phát triển nhiều thì người nuôi cần thay nước hoặc dùng một số các loại chế phẩm sinh học làm sạch nước cho ao nuôi như TA – Gold, Zeofish…. Hoặc sử dụng Vicato, BKC… để xử lý tảo và làm ổn định môi trường ao nuôi. Liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Vào những ngày thời tiết thay đổi khi thấy cá có hiện tượng nổi đầu bất thường do thiếu ô xy. Cần bơm nước sạch vào ao hoặc dùng quạt nước, máy đánh sóng để tăng cường oxy. Ngoài ra có thể dùng viên oxy để tăng hàm lượng oxy khi cần thiết. Liều lượng sử dụng 1 – 2 kg/ 1.000 m3 nước ao.
Biện pháp phòng bệnh cho cá
- Tăng cường sức đề kháng cho cá. Bằng cách cho cá ăn các loại thức ăn giàu đạm. Định kỳ 2 lần/tháng bổ sung vitamin C. Trộn vào thức ăn cho cá với liều lượng 2 – 5 g/100 kg cá nuôi. Kết hợp phòng bệnh cho cá, bằng cách định kỳ 1 lần/ tháng
- Trộn tỏi tươi xay nhuyễn trộn vào thức ăn với liều lượng 50 g/100 kg cá cho cá ăn liên tục 3 – 5 ngày. Hoặc là thuốc tiên đắc 20g/100 kg cá cho ăn 3-5 ngày liên tục. Hoặc dùng chế phẩm EM tỏi cho ăn định kỳ 2 lần/tháng để phòng bệnh cho cá với liều lượng là 1lít EM tỏi/10 kg thức ăn. Khi cá bị bệnh thì sử dụng liều lượng gấp đôi, cho ăn liên tục 7 – 10 ngày.
- Thường xuyên quan sát hoạt động của cá nuôi. Khi có hiện tượng bất thường cần xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Khi thời tiết thay đổi đột ngột cần giảm lượng thức ăn của cá từ 40 – 50% so với lượng thức ăn cho cá ăn hàng ngày.
- Dùng lá xoan bó thành từng bó thả xuống ao để diệt trùng mỏ neo với liều lượng 0,2 – 0,3 kg/m3 nước hoặc dùng chế phẩm sinh học chiết xuất từ lá xoan hay cây trâm bầu để diệt ký sinh trùng phòng bệnh cho cá.
